Inwentaryzacja

Realizacja działań w zakresie rekonstrukcji zabytkowego krajobrazu to jedno z podstawowych zadań statutowych Fundacji. Ich celem jest kompleksowa ochrona i dokumentacja stanowisk archeologicznych, obiektów architektonicznych oraz zabytkowych pozostałości infrastruktury, poprzez ich systematyczną inwentaryzację oraz opracowanie i udostępnianie wyników dotychczasowych badań i nowych prospekcji.

Priorytetowym obszarem działań są tereny o wysokiej wartości źródłowej, zagrożone zniszczeniem. Podstawą prac inwentaryzacyjnych są badania powierzchniowe oraz weryfikacje stanu zachowania. Nieocenionym dla nich uzupełnieniem są analizy lotniczego skanowania laserowego LIDAR. Uzyskiwane dzięki skanowaniu dane pozwalają na rejestracje obiektów zabytkowych (np. kurhanów) zlokalizowanych, w często niedostępnych, i pomijanych przy tradycyjnych inwentaryzacjach lasach.

Obszarem, na którym Fundacja intensyfikuje aktualnie działania jest Pojezierze Mrągowskie. Sytuacja osadnicza we wczesnej epoki żelaza jest tutaj nadal nie zapisaną kartą. Przykładem może być mikroregion jeziora Piłakno i jeziora Gielądzkiego, gdzie przed i po wojnie prowadzono liczne badania wykopaliskowe (cmentarzysko w Pustnikach, Sorkwitach, kurhany w Rybnie, osiedle obronne w Maradkach, osiedle rusztowe w Rybnie).

Do dnia dzisiejszego obszar ten nie został opracowany w sposób wystarczający i wymaga zarówno studiów archiwalnych jak i weryfikacji terenowej. W dalszym ciągu nie rozstrzygnięta pozostaje lokalizacja wielu stanowisk z okresu wpływów rzymskich i wędrówek ludów takich jak cmentarzyska w Gronowie, w Popowie Falęckim, Zalcu, Kosewie, Muntowie czy Sorkwitach. Równie niezadowalający jest stanu badań nad okresem średniowiecza.

Bogata sieć osadnicza jaka powstaje i rozwija się od schyłku okresu wędrówek ludów związana z osadnictwem plemion Galindów, wpływy wikińskie, litewskie, stepowe czy rozwój osadnictwa krzyżackiego, to tylko niewielki procent zagadnień wymagających pełnej analizy.

Lista przebadanych grodzisk wczesnośredniowiecznych z Pojezierza Mrągowskiego jest bardzo krótka. Pełnego opracowania wymagają takie stanowiska jak: Bezławki stan. I, Boże stan. I, Boże stan. IX, Rydwągi stan. I., Ruska Wieś, stan. XIII. Nierozstrzygnięta pozostaje kwestia cmentarzysk z tego okresu. Sieć osadnicza poszczególnych mikroregionów Pojezierza Mrągowskiego z wyjątkiem jeziora Salęt pozostaje właściwie nie rozpoznana.