Cmentarzysko ciałopalne - Miętkie st. 1

Stanowisko nr 1 w Miętkich (niem. Mingfen) jest jedną z dwóch nekropoli składających się na kompleks sepulkralny, które należą do ciałopalnych cmentarzysk ciałopalnych. Położone są one w południowej części Pojezierza Mrągowskiego, nad Jeziorem Słupek. Uznawane są za jedne z najbogatszych i największych nekropolii z okresu wpływów rzymskich i okresu wędrówek ludów na Warmii i Mazurach.

Pierwsze informacje o znaleziskach z Miętkich pochodzą z początków XIX wieku. Ówczesne zabytki zostały włączone do berlińskiej kolekcji w 1903 roku, choć w muzealnej księdze inwentarzowej pod nazwą „Mingfen” odnotowano jedynie urnę i pojedyńcze fragmenty ceramiki. Pierwsze zorganizowane badania wykopaliskowe na obu stanowiskach rozpoczął
w 1903 roku Emil Hollack z ramienia królewieckiego towarzystwa antykwarycznego „Prussia” (Altertumsgesselschaft „Prussia”). Podczas ekspedycji badacz prowadził prace na stanowisku oznaczonym “IA”, gdzie odkrył 20 pochówków datowanych przez niego na „okres C”, czyli późny okres wpływów rzymskich. W drugiej części cmentarzyska (“IB”) E. Hollack rozpoznał kolejne groby popielnicowe i jamowe z okresu wędrówek ludów oraz starsze pochówki z młodszego okresu rzymskiego. W tej części stanowiska łącznie odkryto 156 grobów.
W roku 1904 archeolog ponownie wrócił na cmentarzysko, gdzie przeprowadził jednodniowe badania ratownicze, w trakcie których wyeksplorował 3 kolejne obiekty. Wszystkie znaleziska, po zakończeniu wykopalisk, najprawdopodobniej trafiły do Prussia-Museum w Królewcu.
Równolegle prace na nekropoli prowadzone były w 1903 roku przez archeologa-amatora – Hansa Hessa von Wichdorffa i Bezirksgeologe – dr Johannesa Behra, którzy odsłonili kolejnych 20 grobów. „Zdobycze” pozyskane w trakcie rabunkowych wykopalisk zostały podzielone pomiędzy znalazców. Część zabytków została sprzedana, najpierw przez Behra w 1904 roku, a następnie przez Hessa von Wichdorffa, do berlińskiej kolekcji w Staatlichen Museums. Materiały zakupione przez
Herberta Schmidta z Działu Prehistorycznego z Museum für Vor- und Frühgeschichte w Berlinie zostały opublikowane w 1906 roku, co pozwoliło na rekonstruowanie 12 zespołów grobowych.
W 1912 roku, po 8 letniej przerwie, badania archeologiczne na stanowiskach zostały wznowione przez Felixa Ernsta Peisera, wykładowcę z Uniwersytetu Królewieckiego. Według informacji archiwalnych badacz ten wyeksplorował w Miętkich nr 1 aż 662 grobów, a na sąsiedniej, mniejszej nekropoli – 77 pochówków.

• 

Podczas II wojny światowej wiele istotnych informacji o tych stanowiskach zostało utraconych, a większość zabytków podzieliła los kolekcji królewieckiego Prussia-Museum, ulegając rozproszeniu po innych muzeach lub ginąc w zamieszaniu wojennym. Najliczniejsze, zachowane zbiory przedmiotów ze stanowiska Miętkie nr 1, znajdują się obecnie w Prussia-Museum Archiv w Museum fűr Vor- und Frűhgesichichte w Berlinie. Jako jedyne, szczęśliwie ocalały materiały zakupione przez Muzeum Berlińskie w 1904 roku.

Do niedawna jedynymi, nikłymi informacjami o cmentarzyskach w Miętkich i zabytkach z nich pochodzących były dzienniki, kartoteki i spuścizny naukowe archeologów Feliksa Jacobsona, Martina Jahna, Marty Schmiedehelm, Rudolfa Grenza, Carla Engla oraz Kurta Voigtmanna. Niestety, dane archiwalnie nie pozwalały zlokalizować tych stanowisk w terenie.

• 

• 

Nowe wnioski, nowe perspektywy – weryfikacja stanowiska w Miętkich

W roku 2016 Fundacja Dajna im. Jerzego Okulicza-Kozaryna wraz studentami z Instytutu Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego i lokalnymi miłośnikami archeologii z Mazurskiego Stowarzyszenia Eksploratorów zweryfikowała pozytywnie lokalizację archiwalnych cmentarzysk Miętkie nr 1 i Miętkie nr 2. W trakcie badań powierzchniowych odkryto wiele rozdrobnionych i przepalonych zabytków metalowych, zalegających w warstwie ściółki leśnej oraz naruszonych przez orkę leśną grobów ciałopalnych.
Szczegółowa planigragia znalezisk przeprowadzona przy pomocy teodolitu laserowego i GPSu RTK umożliwiła wyznaczenie zasięgu stanowiska i wstępne oznaczenie stopnia zniszczenia cmentarzyska.

• 

• 

• 

• 

• 

• 

Następny rozdział cmentarzyska w Miętkich…

W kwietniu 2018 roku, po ponad 100 latach, Fundacja Dajna wznowiła prace wykopaliskowe na stanowisku nr 1 w Miętkich. W badaniach, poza pracownikami Fundacji, uczestniczyli studenci Instytutu Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego, wolontariusze oraz współpracujący na stałe z Fundacją poszukiwacze.  Badania, pod kierownictwem merytorycznym  prof. dr hab. Wojciecha Nowakowskiego, były realizowane w ramach grantu Narodowego Centrum Nauki „Galindzka nekropola. Cmenatrzysko z okresu wpływów rzymskich i okresu wędrówek ludów w Miętkich”.

W trakcie trwających dwa tygodnie badań wykopaliskowych wyeksplorowano i zadokumentowano 25 popielnicowych i jamowych grobów ciałopalnych. W ich wypełniskach zarejestrowano prawie 2 tysiące fragmentów ceramiki (popielnice i przystawki grobowe) oraz ponad 9 kg przepalonych kości ludzkich. Potwierdzeniem wyjątkowego “bogactwa” cmentarzyska jest odkrycie 188 zabytków wykonanych ze stopów metali, szkła, ceramiki i kości – grotów, noży, sprzączek, fibul, bransolet, okuć pasa, krzesiw, szklanych paciorków i przęślików. Materiał zabytkowy odkryty w trakcie badań w 2018 roku pozwala określić chronologię pochówków z cmentarzyska w Miętkich na okres od wczesnej fazy okresu wpływów rzymskich po wczesną fazę wędrówek ludów. W ujęciu kulturowym znaleziska należy wiązać z obrządkiem pogrzebowym ludności kultury bogaczewskiej i grupy olsztyńskiej.

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

W ekipie badawczej, w sezonie 2018 brali udział specjaliści z zakresu antropologii, fotografii lotniczej i skanowania laserowego. Wiedza specjalistyczna była przekazywana uczestniczącym w praktykach studentom. Wynikiem prac warsztatowych są modele 3D oraz ortofotografie wybranych obiektów odkrytych na stanowisku.

• 

• 

•